Nieuwe keersluis Heumen

Rijkswaterstaat werkt aan de Maas, naast de verbetering van de vaarroute wordt de hoogwaterbescherming versterkt en biedt het kansen voor de natuur en ecologische hoofdstructuur. Na een competitie waaraan zes marktpartijen hebben deelgenomen is het design en construct project begin 2010 gegund. De keersluis is een uitbereiding van de bestaande schutsluis, die is gebouwd in het begin van de jaren twintig, gelijktijdig met de aanleg van het Maas-Waalkanaal. Dit kanaal verkort de vaarweg vanuit het zuiden naar het oosten met ruim 150km. Het kanaal behoort tot het hoofdvaarwegennet en maakt onderdeel uit van de ecologische hoofdstructuur. Het waterpeil van het kanaal is nagenoeg constant, het peil van de Maas fluctueert van min drie tot plus vijf meter t.o.v. het beheerspeil. Dit niveauverschil komt maar enkele weken per jaar voor maar de oude sluis vormde altijd een obstakel omdat er enkel eenrichtingsvaart mogelijk was. Deze bottleneck wordt met de nieuwe keersluis opgelost. Een hefdeur als hoogwaterbescherming is een veilig en beproefd principe, bij calamiteiten helpen immers altijd de wetten van Newton nog. Het landschap, de Nijmeegse stuwwal, de bestaande sluis en de betonnen brug verdragen de schaal van heftorens. De techniek en faalkanseisen vormen de bron van het ontwerp, het keermiddel als machine in het landschap. Het bouwwerk is de jas voor het utilitaire kunstwerk, het omhult de techniek zonder die te verhullen. Het mechaniek wordt zichtbaar gemaakt door grote keerwielen en staalkabels te tonen in transparante lantaarns. Opslag van reservemateriaal en elektronica gebeurd veilig in het basement onder maaiveld. Het gebouw vormt de poort naar het Maas-Waalkanaal, een baken in het landschap, meer dan slechts 'form follows function'. Helder bij dag, mystiek verlicht bij nevel en nacht. Het project omvat veel meer dan het feitelijke keermiddel, over een lengte van ruim een kilometer is het kanaal en sluisgebied veranderd. Voordien vormde de sluis in functionele zin maar ook in landschappelijke zin een obstakel. Het ooit open kanaallandschap was door de tijd dichtgegroeid. Er is voor de nieuwe sluiskolk geen ruimtelijke bypass gemaakt, maar door het weer openen van het hele gebied, het visueel versterken van de kanaaloevers en de daarbij behorende ecologische plas-draszone wordt het open kanaallandschap hersteld. © Quist Wintermans Architekten